วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูก

    เชื้อไวรัสเอชพีวี (Human Papilloma Virus – HPV) เป็นไวรัสที่สามารถกระตุ้นให้เกิดการกลายพันธุ์ของเซลล์ นำไปสู่การเกิดมะเร็งต่าง ๆ เช่น มะเร็งปากมดลูก มะเร็งช่องคลอดและปากช่องคลอด มะเร็งทวารหนัก มะเร็งอวัยวะเพศชาย มะเร็งช่องปากและลำคอ รวมถึงหูดหงอนไก่ เชื้อ HPV มีมากกว่า 200 สายพันธุ์ แต่ไม่ใช่ทุกสายพันธุ์ที่ก่อโรค ทั้งผู้หญิงและผู้ชาย 8 ใน 10 คนมีโอกาสรับเชื้อในช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิต ผ่านการสัมผัสทางเพศสัมพันธ์ (ทั้งแบบสอดใส่และไม่สอดใส่) เมื่ออายุมากขึ้น โอกาสรับเชื้อ HPV ก็เพิ่มขึ้นตามไปด้วย เนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายลดลง ทำให้กำจัดเชื้อได้น้อยลง และเสี่ยงต่อการเกิดโรคจาก HPV มากขึ้น

​

วัคซีน HPV มีกี่ชนิด และต่างกันอย่างไร?
     วัคซีน HPV เป็นการฉีดสารสังเคราะห์ที่เลียนแบบเชื้อสายพันธุ์ที่มีความเสี่ยงสูงและพบบ่อยในการก่อมะเร็ง เพื่อให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อเหล่านั้น ปัจจุบันมีวัคซีน HPV 3 ชนิด ดังนี้:

1. วัคซีนชนิด 2 สายพันธุ์: ป้องกัน HPV สายพันธุ์ 16 และ 18 ซึ่งมีประสิทธิภาพในการป้องกันมะเร็งได้ 70%

2. วัคซีนชนิด 4 สายพันธุ์: ป้องกัน HPV สายพันธุ์ 6, 11, 16 และ 18 มีประสิทธิภาพในการป้องกันมะเร็งได้ 70% และป้องกันหูดหงอนไก่

3. วัคซีนชนิด 9 สายพันธุ์ ***: ป้องกัน HPV สายพันธุ์ 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 และ 58 มีประสิทธิภาพในการป้องกันมะเร็งได้ 90-94% และป้องกันหูดหงอนไก่

ใครควรฉีดวัคซีน และควรเริ่มฉีดเมื่อไหร่?
     แนะนำให้ทุกคนทั้งผู้หญิงและผู้ชายฉีดวัคซีน HPV โดยสามารถเริ่มฉีดได้ตั้งแต่อายุ 9 ถึง 45 ปี ประสิทธิภาพสูงสุดจะได้รับหากฉีดก่อนมีเพศสัมพันธ์หรือก่อนการรับเชื้อ วัคซีนจะมีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคสูงสุดหลังฉีดเข็มสุดท้าย 4 สัปดาห์

• อายุ 9-15 ปี: แนะนำให้ฉีด 2 เข็ม โดยเข็มที่สองห่างจากเข็มแรก 6-12 เดือน ในช่วงอายุนี้ ร่างกายตอบสนองต่อการสร้างภูมิคุ้มกันจากวัคซีนได้ดีกว่าผู้ใหญ่

• อายุ 15 ปีขึ้นไป: แนะนำให้ฉีด 3 เข็ม โดยฉีดที่ระยะห่าง 0, 2 และ 6 เดือน

 

จำเป็นต้องตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกก่อนฉีดวัคซีนหรือไม่?

     ไม่จำเป็นต้องตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกหรือตรวจหาเชื้อ HPV ก่อนฉีดวัคซีน เนื่องจากเชื้อที่พบอาจไม่ได้ก่อโรค อย่างไรก็ตาม หลังฉีดวัคซีนแล้ว ยังจำเป็นต้องตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้การป้องกันมีประสิทธิภาพสูงสุด

​

หากติดเชื้อ HPV แล้ว สามารถฉีดวัคซีนได้หรือไม่?
     แนะนำให้ฉีดวัคซีนแม้จะเคยติดเชื้อ HPV แล้ว เนื่องจากร่างกายสามารถกำจัดเชื้อออกไปได้ใน 1-2 ปี ทำให้มีโอกาสรับเชื้อชนิดเดิมได้อีก นอกจากนี้ ไวรัส HPV มีหลายสายพันธุ์ที่ก่อโรค การฉีดวัคซีนจะช่วยป้องกันสายพันธุ์ที่ยังไม่ได้รับ

​

วัคซีนมีประสิทธิภาพนานแค่ไหน? จำเป็นต้องฉีดกระตุ้นหรือไม่?
  งานวิจัยพบว่าภูมิคุ้มกันที่สร้างจากการได้รับวัคซีนครบคอร์สมีประสิทธิภาพป้องกันโรคได้นานกว่า 10-20 ปี ปัจจุบันยังไม่มีคำแนะนำให้ฉีดกระตุ้นซ้ำ ดังนั้น การฉีดวัคซีนเพียงครั้งเดียวสามารถป้องกันได้ตลอดชีวิต

​

หากเคยฉีดวัคซีน HPV 2 หรือ 4 สายพันธุ์มาแล้ว สามารถฉีดวัคซีน 9 สายพันธุ์ได้หรือไม่?

     สามารถฉีดวัคซีน 9 สายพันธุ์ได้ โดยจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกัน

 

ผู้ชายควรฉีดวัคซีน HPV หรือไม่?
     แนะนำให้ผู้ชายฉีดวัคซีน HPV เช่นเดียวกับผู้หญิง เนื่องจากเชื้อไวรัส HPV สามารถติดต่อผ่านการมีเพศสัมพันธ์ และอาจนำไปสู่โรคต่างๆ เช่น

• หูดหงอนไก่

• มะเร็งทวารหนัก

• มะเร็งอวัยวะเพศชาย

• มะเร็งช่องปากและลำคอ

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีคัดกรองมะเร็งจาก HPV ในผู้ชายโดยเฉพาะ และการใช้ถุงยางอนามัยสามารถลดความเสี่ยงได้เพียงประมาณ 60% เท่านั้น ทำให้หลายกรณีตรวจพบเมื่อโรคพัฒนาไปถึงระยะลุกลามแล้ว การฉีดวัคซีนจึงเป็นวิธีป้องกันที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ไม่เพียงแต่ลดโอกาสเกิดโรคในตัวเอง แต่ยังช่วยลดการแพร่เชื้อไปสู่คู่นอนอีกด้วย วัคซีนที่แนะนำสำหรับผู้ชาย ได้แก่ ชนิด 4 สายพันธุ์ หรือ 9 สายพันธุ์

​

สรุป
     มะเร็งปากมดลูกสามารถป้องกันได้!
    การฉีดวัคซีน HPV ควบคู่กับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกเป็นประจำ จะช่วยลดความเสี่ยงของโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• แนะนำให้ทุกคน ทั้ง ผู้หญิงและผู้ชาย ฉีดวัคซีน HPV

• ควรเริ่มฉีดตั้งแต่อายุ 9 ปีขึ้นไป และจะให้ผลดีที่สุดหากได้รับวัคซีนครบก่อนสัมผัสเชื้อ

    สำหรับผู้ที่ตรวจพบว่าติดเชื้อ HPV หรือมีรอยโรคที่ปากมดลูกในระยะก่อนเป็นมะเร็ง ยังสามารถฉีดวัคซีนได้*** วัคซีนจะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อซ้ำและป้องกันสายพันธุ์อื่นๆ ที่ยังไม่เคยได้รับมาก่อน